Het Rapenburg in Voorhout

De Rapenburgerbrug in de Prinsenweg.

Het Rapenburg is de bekendste gracht van Leiden en in Amsterdam draagt eveneens een gracht die naam. Voor de herkomst daarvan is in beide steden geen verklaring gevonden. Ook Voorhout kent in de 19de en 20ste eeuw een Rapenburg. De naam van de brug in de Prinsenweg verwijst ernaar. Maar wat weten wij van ’t Rapenburg in Voorhout en waar komt die naam vandaan?

De Rapenburgerweg begint ooit bij de brug in de Prinsenweg en loopt door tot aan de Teylingerlaan. De gronden aldaar zijn in het bezit van Otto Anne graaf van Bylandt. Na het overlijden van de graaf in 1857 verkopen de erfgenamen deze bezittingen. Een deel komt in handen van Voorhouter Theodorus (Dirk) Raaphorst. De ‘welbetimmerde huizinge’ die hij verkrijgt heeft geen naam. Op een schetstekening van de Zandslootpolder uit 1864 is met potlood bijgeschreven dat T. Raaphorst eigenaar van de grond is en hij zijn bouwmanswoning de naam ‘t Rapenburg heeft gegeven. Ook is te zien dat de weg inmiddels doorloopt naar de Teylingerlaan. Er staat niet vermeld waarom hij zijn huis ‘t Rapenburg noemt, maar denkbaar is dat hij trots is op zijn bezit en zijn huis een toepasselijke naam, met verwijzing naar de familienaam wil geven.

In 1880 wordt ’t Rapenburg met de bijbehorende 2,43 ha grond verkocht aan Anthonius Roozen. Hij splitst de boerderij ’t Raaphorst in 1881 in vier wooneenheden en bouwt in 1882 voor het personeel een blok van vier simpele woningen. Er verrijst ook een houten bloembollenschuur. Het wordt druk op de Rapenburgerweg.
In 1909 is Jan Wouter Koning, later medefirmant van Baartman en Koning, eigenaar van de gronden met opstallen. Bij zijn overlijden in 1920 gaan deze bezittingen over op zijn weduwe, Grietje Bot. Het onderhoud van weg en de arbeiderswoningen laat te wensen over. De directie van Speelman en Zonen vraagt in april 1929 om verbetering van de Rapenburgerweg. De gemeente neemt een en ander over. De woningen worden gesloopt en het puin wordt verwerkt in een nieuwe, bredere weg. Voor 2895 gulden wordt een nieuwe brug gebouwd van gewapend beton.

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van januari 1937 wordt besloten om de naam Rapenburgerweg te laten vervallen. Voortaan heet de hele weg Prinsenweg. Zo eindigt het verhaal van ’t Rapenburg en op de eerstvolgende wegenkaart van 1942 is de Rapenburgerweg niet meer te vinden.

In Dwars Op 74, het magazine van de Historische Kring Voorhout (HKV) beschrijft Leo van Steijn de geschiedenis van het Rapenburg. Het blad valt dezer dagen bij de HKV-leden op de deurmat.

Lezing

Het wordt een drukke week voor de HKV. Naast de bezorging van Dwars Op is er op vrijdagavond 29 april een lezing in De Verdieping. Die gaat over Voorhout tussen mobilisatie en bevrijding. Er is speciale aandacht voor de geschiedenis van Eric Ditmarsch, de Spitfire-piloot die op 13 februari 1945 om het leven kwam bij een vliegtuigongeluk in de polder Elsgeest. Zaterdag 30 april staat de deur van het Kenniscentrum aan de Bonekruidstraat om half elf weer open voor het gebruikelijke HKV-café.